﴾ وَمَا هُمْ بِمُؤْمِنِينَ [1] ﴿ : S – اٰمَنَّا [2] 'ya müşabih olan وَمَا اٰمَنُوا [3] 'ya tercihen وَمَا هُمْ بِمُؤْمِنِينَ olarak cümle-i ismiye ile denilmesinde ne hikmet var?
C - Birincisi: Her iki اٰمَنَّا arasında görülen zâhirî tenakuzdan içtinap etmek içindir.
İkincisi: اٰمَنَّا ihbar değildir, inşadır. İnşa, nefiy ile tekzip edilemediğinden وَمَا اٰمَنُوا denilmemiştir.
Üçüncüsü: اٰمَنَّا cümlesinden zımnen istifade edilen نَحْنُ مُؤْمِنُونَ [4] cümlesine nefiy ve tekzibi ircâ için وَمَا هُمْ بِمُؤْمِنِينَ denilmiştir.
Dördüncüsü: Onların adem-i imanlarının devamına delâlet etmek için cümle-i ismiye ihtiyar edilmiştir.
S - Nefyi ifade eden مَا cümlenin evvelinde bulunduğu halde, cümleden istifade edilen devamı nefyetmeye delâlet etmediğinden hikmet nedir?
C - Nefiy, kesif bir harfin medlûlüdür. Devam ise, cümle-i ismiyenin heyet-i hafifesinden istifade edilen bir mânâdır. Binaenaleyh, kesif kesife, yani nefiy, imâna daha karibdir.
S – وَمَا هُمْ بِمُؤْمِنِينَ 'deki haber üzerine harf-i cer olan ب 'nin duhulü neye işarettir?
C - Onların zahiren imanları varsa da, hakikatte imana ehil ve lâyık insanlar olup, mü'minîn sınıfından addedilmediklerine delâlet için مَا 'nın haberi üzerine ب dahil olmuştur.