Bir insanda, vazife ve ubûdiyet ve zât itibariyle üç şahsiyet bulunduğunu ve o şahsiyetlerin ahlâkı ve âsârı bazan birbirine muhalif olduğunu beyan eder.
Üçüncü Mebhas:.... 450
يَۤا اَيُّهَا النَّاسُ اِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَاُنْثٰى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَۤائِلَ لِتَعَارَفُوا * [1]
âyetinin, hayat-ı içtimaiye-i beşeriyenin münasebâtına dair gayet mühim bir sırrını ve insanlar, millet millet ve kabile kabile yaratılmasının mühim bir hikmetini, "Yedi Mesele" ile tefsir ediyor. Bu mebhas, milliyetçilere mühim bir tiryaktır. Bu zamanın en müthiş marazına gayet nâfi bir ilâçtır. Ve sahtekâr hamiyet-furuşların ve yalancı milliyetperverlerin yüzlerindeki perdeyi açar, sahtekârlıklarını gösterir.
Dördüncü Mebhas:.... 459
Altı sualin cevabında "On Mesele"dir.
Birincisi: "Rabbü'l-âlemin" kelimesinin tefsirinde on sekiz bin âlem dediklerinin hikmeti münasebetiyle, birkaç nükte-i Kur'âniye beyan edilir.... 459
İkinci mesele: "Allah'ı bilmek, varlığını bilmenin gayrıdır!" Muhyiddin-i Arabi, Fahreddin-i Râzî'ye demiş. "Ondan murad nedir?" Cevabında, gayet mühim bir mesele-i mârifetullah beyan edilmiştir. 461
Üçüncü mesele: [2] وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِۤى اٰدَم َ âyetiyle
[3] اِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولاً "âyetinin vech-i tevfiki nedir?" diye sualine, gayet güzel ve nurlu mühim bir cevaptır...... 463
Dördüncü mesele: جَدِّدُوا اِيمَانَكُمْ بِلاَ اِلٰهَ اِلاَّ اللهُ [4] hikmeti nedir? diye suale, gayet güzel ve nurlu bir cevaptır.... 464
Dördüncü Meselenin Zeylinde: Vahdâniyetin gayet azim bir hüccetine ve geniş ve uzun bir burhanına muhtasar bir işârettir.
Beşinci mesele: "Yalnız لاَ اِلٰهَ اِلاَّ اللهُ [5] diyen, مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ.. [6] demeyen ehl-i necat olabilir mi?" suâline karşı mühim bir cevaptır.... 467